Polityka fiskalna a polityka pieniężna: plusy i minusy

Jeśli chodzi o wpływanie na wyniki makroekonomiczne, rządy zazwyczaj opierają się na jednym z dwóch głównych kierunków działań: polityce pieniężnej  lub polityce fiskalnej.

Polityka pieniężna obejmuje zarządzanie podażą pieniądza i stopami procentowymi przez banki centralne. Aby pobudzić słabnącą gospodarkę, bank centralny obniży stopy procentowe, zmniejszając koszt pożyczania i zwiększając podaż pieniądza. Jeśli gospodarka rozwija się zbyt szybko, bank centralny może wdrożyć rygorystyczną politykę pieniężną, podnosząc stopy procentowe i usuwając pieniądz z obiegu.

Z drugiej strony polityka fiskalna determinuje sposób, w jaki rząd centralny zarabia pieniądze poprzez podatki i jak wydaje pieniądze. Aby wesprzeć gospodarkę, rząd obniży stawki podatkowe, zwiększając jednocześnie własne wydatki; aby ochłodzić przegrzewającą się gospodarkę, podniesie podatki i ograniczy wydatki. Toczy się wiele dyskusji na temat tego, czy polityka pieniężna czy fiskalna jest lepszym narzędziem gospodarczym, a każda polityka ma swoje wady i zalety do rozważenia.

Przegląd polityki pieniężnej

Polityka pieniężna odnosi się do działań podejmowanych przez bank centralny kraju w celu osiągnięciacelów polityki makroekonomicznej. Niektóre banki centralne mają za zadanie dążyć do określonego poziomu inflacji. W Stanach Zjednoczonych utworzono Bank Rezerwy Federalnej (Fed), którego zadaniem jest osiągnięcie maksymalnego zatrudnienia i stabilności cen. Nazywa się to czasem „podwójnym mandatem” Fed.  Większość krajów oddziela władzę monetarną od wszelkich zewnętrznych wpływów politycznych, które mogłyby podważyć jej mandat lub zaciemnić jej obiektywizm. W rezultacie wiele banków centralnych, w tymRezerwa Federalna, działa jako niezależne agencje.2

Gdy gospodarka kraju rozwija się w tak szybkim tempie, że inflacja rośnie do niepokojących poziomów, bank centralny będzie prowadził restrykcyjną politykę pieniężną w celu zacieśnienia podaży pieniądza, skutecznie zmniejszając ilość pieniądza w obiegu i obniżając tempo, w jakim nowy pieniądz napływa do system. Podniesienie dominującej stopy procentowej wolnej od ryzyka spowoduje, że pieniądze będą droższe i zwiększy koszty finansowania zewnętrznego, zmniejszając popyt na gotówkę i pożyczki. Fed może również zwiększyć poziom rezerw, które banki komercyjne i detaliczne muszą mieć pod ręką, ograniczając ich zdolność do generowania nowych kredytów. Sprzedaż obligacji rządowych z bilansu do publicznej wiadomości na otwartym rynku również zmniejsza ilość pieniądza w obiegu. Ekonomiści z monetarystycznych szkoły przestrzegania cnót polityki pieniężnej.

Kiedy gospodarka danego kraju wpada w recesję, te same narzędzia polityki mogą działać w odwrotnej kolejności, tworząc luźną lub ekspansywną politykę pieniężną. W takim przypadku stopy procentowe są obniżane, limity rezerw poluzowane, a obligacje są kupowane w zamian za nowo powstałe pieniądze. Jeśli te tradycyjne miary zawiodą, banki centralne mogą podjąć niekonwencjonalną politykę pieniężną, taką jak luzowanie ilościowe (QE).

Plusy i minusy polityki pieniężnej

Plusy

• Kierowanie na stopy procentowe kontroluje inflację

  Niewielka inflacja jest zdrowa dla rozwijającej się gospodarki, ponieważ zachęca do inwestycji w przyszłość i pozwala pracownikom oczekiwać wyższych płac.  Inflacja  występuje, gdy ogólny poziom cen wszystkich towarów i usług w gospodarce wzrasta. Podnosząc docelową stopę procentową, inwestycje drożeją i spowalniają   nieco wzrost gospodarczy.

• Można go dość łatwo wdrożyć

  Banki centralne mogą działać szybko, korzystając z narzędzi polityki pieniężnej. Często samo zasygnalizowanie rynkowi swoich zamiarów może przynieść rezultaty.

• Banki centralne są niezależne i neutralne politycznie

  Nawet jeśli działania w zakresie polityki pieniężnej są niepopularne, można je podjąć przed wyborami lub w ich trakcie bez obawy o reperkusje polityczne.

• Osłabienie waluty może zwiększyć eksport

  Zwiększenie podaży pieniądza lub obniżenie stóp procentowych prowadzi do dewaluacji lokalnej waluty.  Słabsze waluty  na rynkach światowych może służyć do zwiększenia eksportu, ponieważ produkty te są faktycznie tańsze dla cudzoziemców na zakup. Odwrotny skutek miałby miejsce w przypadku firm, które są głównie importerami, szkodząc ich wynikom finansowym.

Cons

• Efekty mają opóźnienie w czasie

  Nawet jeśli zostanie wdrożona szybko, makroekonomiczne skutki polityki pieniężnej pojawiają się zwykle po pewnym czasie. Skutki dla gospodarki mogą się zmaterializować po miesiącach, a nawet latach. Niektórzy ekonomiści uważają, że pieniądze są „tylko zasłoną” i chociaż służą stymulowaniu gospodarki w krótkim okresie, nie mają długoterminowych skutków poza podniesieniem ogólnego poziomu cen bez pobudzania realnej produkcji gospodarczej.

• Ograniczenia techniczne

  Stopy procentowe można obniżyć nominalnie tylko do 0%, co ogranicza wykorzystanie przez bank tego narzędzia polityki, gdy stopy procentowe są już niskie. Utrzymywanie stawek na bardzo niskim poziomie przez dłuższy czas może doprowadzić do  pułapki płynności. Zwykle sprawia to, że narzędzia polityki pieniężnej są skuteczniejsze podczas ekspansji gospodarczej niż recesji. Niektóre europejskie banki centralne eksperymentowały ostatnio z  polityką ujemnych stóp procentowych  (NIRP), ale wyniki nie będą znane jeszcze przez jakiś czas.

• Narzędzia monetarne mają charakter ogólny i mają wpływ na cały kraj

  Narzędzia polityki pieniężnej, takie jak poziom stóp procentowych, mają wpływ na całą gospodarkę i nie uwzględniają faktu, że niektóre obszary w kraju mogą nie potrzebować  bodźca, podczas gdy państwa o wysokim bezrobociu mogą go bardziej potrzebować. Jest to również ogólne w tym sensie, że narzędzia pieniężne nie mogą być ukierunkowane na rozwiązanie konkretnego problemu lub wzmocnienie określonej branży lub regionu.

• Ryzyko hiperinflacji

  Gdy stopy procentowe są ustawione na zbyt niskie stopy, może dojść do nadmiernego zadłużenia się po sztucznie zaniżonych stopach. Może to spowodować powstanie  bańki spekulacyjnej, w wyniku której ceny rosną zbyt szybko i do absurdalnie wysokich poziomów. Dodanie większej ilości pieniądza do gospodarki może również narazić na ryzyko spowodowania wymykającej się spod kontroli inflacji ze względu na przesłankę  podaży i popytu : jeśli w obiegu jest więcej pieniądza, wartość każdej jednostki pieniądza spadnie przy niezmienionym poziomie popyt, sprawiając, że rzeczy za te pieniądze nominalnie droższe.

Plusy i minusy polityki fiskalnej

Polityka fiskalna odnosi się do polityki podatkowej i wydatków rządu danego kraju.Ścisła lub restrykcyjna polityka fiskalna obejmuje podnoszenie podatków i ograniczanie wydatków federalnych. Luźna lub ekspansywna polityka fiskalna jest przeciwieństwem i służy pobudzaniu wzrostu gospodarczego. Wiele narzędzi polityki fiskalnej opiera się na ekonomii keynesowskiej i ma nadzieję na zwiększenie  zagregowanego popytu.

Plusy

• Może kierować wydatki na określone cele

  W przeciwieństwie do narzędzi polityki pieniężnej, które mają charakter ogólny, rząd może skierować wydatki na określone projekty, sektory lub regiony, aby  pobudzić gospodarkę  tam, gdzie uważa się ją za najbardziej potrzebną.

• Potrafi wykorzystać opodatkowanie, aby zniechęcić do negatywnych skutków zewnętrznych

  Opodatkowanie trucicieli lub tych, którzy nadużywają ograniczonych zasobów, może pomóc w usunięciu negatywnych skutków, jakie powodują przy generowaniu dochodów publicznych.

• Krótkie opóźnienie

  Efekty narzędzi polityki fiskalnej można dostrzec znacznie szybciej niż efekty narzędzi monetarnych.

Cons

• Może mieć motywację polityczną

  Podnoszenie podatków może być niepopularne i politycznie niebezpieczne do wdrożenia.

• Na import można wydawać zachęty podatkowe

  Efekt bodźca fiskalnego jest osłabiany, gdy pieniądze wprowadzone do gospodarki poprzez oszczędności podatkowe lub wydatki rządowe są wydawane na  import, wysyłając je za granicę zamiast zatrzymywać je w lokalnej gospodarce.

• Może powodować deficyty budżetowe

  Rząd  deficyt budżetowy  jest, gdy spędza więcej pieniędzy niż potrzeba rocznie. Jeśli wydatki są wysokie, a podatki są niskie zbyt długo, taki  deficyt  może dalej wzrośnie do niebezpiecznego poziomu.

Podsumowanie

Narzędzia polityki pieniężnej i fiskalnej są stosowane wspólnie, aby pomóc w utrzymaniu stabilnego wzrostu gospodarczego przy niskiej inflacji, niskim bezrobociu i stabilnych cenach. Niestety, nie ma srebrnej kuli ani ogólnej strategii, którą można by wdrożyć, ponieważ oba zestawy narzędzi polityki mają swoje wady i zalety. Jednak skutecznie wykorzystana korzyść netto jest korzystna dla społeczeństwa, zwłaszcza w przypadku stymulowania popytu po kryzysie.

(Powiązane informacje można znaleźć w artykule „ Polityka pieniężna a polityka fiskalna: jaka jest różnica? ”)