Definicja polityki ujemnej stopy procentowej (NIRP)

Co to jest polityka dotycząca ujemnych stóp procentowych (NIRP)?

Polityka ujemnych stóp procentowych (NIRP) to niekonwencjonalne narzędzie polityki pieniężnej stosowane przez bank centralny, w którym nominalne docelowe stopy procentowe są ustalane z wartością ujemną, poniżej teoretycznej dolnej granicy zerowej procentowej. NIRP to stosunkowo nowy (od lat 90. XX wieku) rozwój polityki pieniężnej stosowany do łagodzenia kryzysu finansowego, który został oficjalnie uchwalony jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach gospodarczych.

Wyjaśnienie polityki dotyczącej ujemnych stóp procentowych

A ujemnych stóp procentowych oznacza, że bank centralny (i być może banki prywatne) obciąży negatywny zainteresowanie. Zamiast otrzymywać pieniądze z depozytów, deponenci muszą regularnie płacić, aby zatrzymać swoje pieniądze w banku. Ma to zachęcić banki do bardziej swobodnego pożyczania pieniędzy, a przedsiębiorstwa i osoby fizyczne do inwestowania, pożyczania i wydawania pieniędzy, zamiast płacić za ich bezpieczeństwo. Dzieje się tak w środowisku ujemnych stóp procentowych.

W okresach deflacji ludzie i firmy gromadzą pieniądze zamiast wydawać i inwestować. Skutkiem tego jest załamanie się zagregowanego popytu, co prowadzi do dalszego spadku cen, spowolnienia lub zatrzymania realnej produkcji i produkcji oraz wzrostu bezrobocia. Aby poradzić sobie z taką stagnacją gospodarczą, zwykle stosuje się luźną lub ekspansywną politykę pieniężną. Jeśli jednak siły deflacyjne są wystarczająco silne, zwykłe obniżenie stopy procentowej banku centralnego do zera może nie wystarczyć do stymulowania zaciągania kredytów i pożyczek.

Teoria dotycząca polityki ujemnych stóp procentowych (NIRP)

Ujemne stopy procentowe można uznać za ostatnią próbę pobudzenia wzrostu gospodarczego. Zasadniczo jest wprowadzana, gdy wszystko inne (każdy inny typ tradycyjnej polityki) okazało się nieskuteczne i mogło się nie powieść.

Teoretycznie ustalenie stóp procentowych poniżej zera zmniejszy koszty pożyczania przedsiębiorstw i gospodarstw domowych, napędzając popyt na kredyty i zachęcając do inwestycji i wydatków konsumenckich. Banki detaliczne mogą zdecydować się na internalizację kosztów związanych z ujemnymi stopami procentowymi, płacąc je, co negatywnie wpłynie na zyski, zamiast przerzucać koszty na małych deponentów z obawy, że w przeciwnym razie będą musieli przenieść swoje depozyty na gotówkę.

Przykłady NIRP ze świata rzeczywistego

Przykładem polityki ujemnych stóp procentowych byłoby ustalenie podstawowej stopy procentowej na poziomie -0,2 procent, tak że deponenci banków musieliby płacić dwie dziesiąte procent od swoich depozytów zamiast otrzymywać jakiekolwiek dodatnie odsetki.

• Na początku lat 70. rząd szwajcarski de facto wprowadził reżim ujemnych stóp procentowych, aby przeciwdziałać aprecjacji swojej waluty w wyniku ucieczki inwestorów przed inflacją w innych częściach świata.
• W 2009 i 2010 r. Szwecja oraz w 2012 r. Dania stosowały ujemne stopy procentowe, aby powstrzymać napływ gorących pieniędzy do swoich gospodarek.
• W 2014 roku wprowadził ujemną stopę procentową, która miała zastosowanie tylko do depozytów bankowych, aby zapobiec wpadnięciu strefy euro w spiralę deflacji.

Mimo obaw, że klienci banków i banków byłoby przenieść wszystkie swoje pieniądze udziały w gotówce (lub M1) nie doszło do skutku, istnieją pewne dowody sugerujące, że stopy procentowe w Europie negatywny zrobił wycięte pożyczek międzybankowych.

Istnieje pewne ryzyko i potencjalne niezamierzone konsekwencje związane z polityką ujemnych stóp procentowych. Jeśli banki nakładają kary na gospodarstwa domowe za oszczędzanie, niekoniecznie musi to zachęcać konsumentów detalicznych do wydawania większej ilości gotówki. Zamiast tego mogą gromadzić gotówkę w domu. Stworzenie środowiska z ujemnymi stopami procentowymi może nawet zainspirować przepływ gotówki, skłaniając gospodarstwa domowe do wycofywania gotówki z banku, aby uniknąć płacenia ujemnych stóp procentowych za oszczędzanie.

Banki, które chcą uniknąć wypływów gotówki, mogą powstrzymać się od stosowania ujemnej stopy procentowej do stosunkowo niewielkich depozytów oszczędzających w gospodarstwie domowym. Zamiast tego stosują ujemne stopy procentowe do dużych sald  funduszy emerytalnych, firm inwestycyjnych i innych klientów korporacyjnych. Zachęca to oszczędzających korporacje do inwestowania w obligacje i inne instrumenty, które oferują lepsze zwroty, jednocześnie chroniąc bank i gospodarkę przed negatywnymi skutkami przepływu gotówki.