Finansjalizacja

Kluczowe wnioski

• Finansjalizacja to wzrost wielkości i znaczenia sektora finansowego danego kraju w stosunku do całej jego gospodarki.
• Branża finansowa i jej nacisk na krótkoterminowe zyski odegrał główną rolę w spadku produkcji w USA
• Rozkwit branży usług finansowych doprowadził jednak do wzrostu w innych sektorach.

W Stanach Zjednoczonych wielkość sektora finansowego wyrażona jako procent produktu krajowego brutto (PKB) wzrosła z 2,8% w 1950 r. Do 21% w 2019 r.

Finansjalizacja spowodowała również większy wzrost dochodów w sektorze finansowym niż w innych sektorach gospodarki. Osoby pracujące w amerykańskim sektorze finansowym doświadczyły nieproporcjonalnie dużego wzrostu swoich dochodów w stosunku do pracowników w innych sektorach od 1980 roku.

Od lat 80-tych branża finansowa goniła za krótkoterminowymi zwrotami finansowymi nad długoterminowymi celami, co wymagałoby inwestycji w technologię i rozwój produktów. Jednym z największych powodów takiego stanu rzeczy była po prostu kwestia tego, że  Wall Street kieruje się kapitalistycznym instynktem, który podpowiadał im, że większe zyski można uzyskać z pieniędzy niż z produktów inżynieryjnych.

Instrumenty finansowe zapewniały szybkie zwroty przy niewielkim zamieszaniu, więc zainwestowali w oprogramowanie, które ułatwiło to podejście, zamiast inwestować w kosztowne cegły i zaprawy potrzebne do budowy fabryk. Wspierali również produkty, które mogłyby być sprzedawane w Wal-Mart i wytwarzane za granicą. W rezultacie branża finansowa odegrała główną rolę w spadku produkcji w USA

Jak finansjalizacja pomaga budować gospodarki

Usługi finansowe są również ważnym źródłem eksportu dla Stanów Zjednoczonych. Podczas gdy Stany Zjednoczone mają największe i najbardziej płynne rynki finansowe na świecie, finansjalizacja wystąpiła również w wielu innych krajach na całym świecie, nawet na rynkach wschodzących, takich jak Meksyk i Turcja.

W Stanach Zjednoczonych i za granicą wzrost bankowości, zarządzania aktywami, ubezpieczeń i kapitału wysokiego ryzyka – elementów składających się na sektor finansowy – może również przyczynić się do wzrostu w innych sektorach gospodarki. Duże i płynne rynki finansowe z różnorodną ofertą produktów finansowych ułatwiają finansowanie inwestycji i wzrostu oraz chronią zakupy i inwestycje poprzez ubezpieczenia.

Rynki finansowe ułatwiają również Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS)dzienny wolumentransakcji walutowych wzrósł z 570 miliardów dolarów w 1989 roku do 6,6 biliona dolarów w 2019 roku.2

Finansjalizacja doprowadziła również do znacznego wzrostu zatrudnienia w sektorze finansowym i oczekuje się, że ten wzrost zatrudnienia będzie się utrzymywał.

Krytyka finansjalizacji

Krytycy finansjalizacji koncentrują się na akcentowaniu przez nią krótkoterminowych zysków. Według nich taka koncentracja może zakłócić długoterminowe cele firmy i negatywnie wpłynąć na jakość produktów.

Na przykład profesor MIT Suzanne Berger opisała przypadek firmy Timken, producenta przekładni, kół zębatych i stali specjalistycznej z Ohio, który został zmuszony do zerwania swojej pionowo zintegrowanej działalności ze względu na zamiar akcjonariuszy na maksymalizację zysków. Kierownictwo, które było przeciwne rozpadowi, argumentowało, że wpłynie to na ogólną jakość produktu. Kontrolowanie atrybutów każdego komponentu używanego w końcowym montażu pomogło producentowi zapewnić konsumentom doskonały produkt.

Inni twierdzą, że finansjalizacja doprowadziła do „nieproduktywnego” kapitalizmu. Według ekonomisty Michaela Robertsa „finansjalizacja jest obecnie używana głównie jako termin określający zupełnie nowy etap kapitalizmu, w którym zyski pochodzą głównie nie z wyzysku w produkcji, ale z finansowego wywłaszczenia (przypominającego lichwę) w obiegu”.

Inne badania koncentrują się na sposobach, w jakie duże firmy zdominowały gospodarki dzięki finansjalizacji. Ich dominacja, zdaniem autorów badań, wynika przede wszystkim z ich zdolności do obsługi rynków finansowych i gry na nich. Małe firmy nie mają równych szans, ponieważ nie są one w stanie zapewnić ogromnych zwrotów pieniężnych, których żądają duzi inwestorzy.