Jak radziecki system gospodarczy wpłynął na dobra konsumpcyjne?
Nieistniejący już dóbr konsumpcyjnych. To, jakie towary były dla nich dostępne, było generalnie gorsze od tego, co było dostępne na Zachodzie.
Przez prawie siedem dekad istnienia, od 1922 do 1991 roku, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich był jedną z dwóch głównych potęg komunistycznych – drugą były Chiny – które podążały za scentralizowanym modelem planowania swojej gospodarki, podstawowym założeniem komunizmu.
W związku z tym zwykli obywatele Związku Radzieckiego generalnie nie mieli dostępu do importowanych towarów konsumpcyjnych, zwłaszcza tych wyprodukowanych w Stanach Zjednoczonych. Znany również jako „żelazna kurtyna”, radziecki system gospodarczy wymagał samowystarczalności we wszystkich sprawach, od chleba po ubrania, samochody i myśliwce.
Związek Radziecki zawiódł z wielu powodów. Analitycy polityczni twierdzą, że radziecki system gospodarczy był gorszy od gospodarki wolnorynkowej, za którą opowiadały się Stany Zjednoczone i większość Zachodu.
Analiza przepływów międzygałęziowych opracowana przez ekonomistę Wassily’ego Leiontiefa, laureata Nagrody Nobla, postrzega gospodarkę jako sieć powiązanych ze sobą branż; produkty jednej branży są wykorzystywane jako nakłady przez inną.
Scentralizowane planowanie pozostawiło jednak niewiele miejsca na szybkie korygowanie błędów w ocenie lub czynników zewnętrznych pozostających poza kontrolą państwa. Kiedy jedna branża upadła, inne poszły w jej ślady.
W połowie lat osiemdziesiątych Związek Radziecki miał 98 procent kontroli nad handlem detalicznym. Prywatne biznesy były tematem tabu. Dopiero małe gospodarstwa rodzinne na wsi pozostawały w rękach prywatnych obywateli.
W międzyczasie kraje otaczające Związek Radziecki w latach powojennych stały się potęgami gospodarczymi produkującymi dobra konsumpcyjne, które znacznie poprawiły jakość życia obywateli, których było na to stać. Dzięki niemieckim samochodom, francuskim perfumom, włoskim winom i brytyjskim urządzeniom, mieszkańcy Europy Zachodniej wiodli dobre życie w porównaniu z ich sowieckimi odpowiednikami, którzy przyzwyczaili się do długich kolejek, gdy łańcuch dostaw od gospodarstwa do rynku był zakłócany.
Co najgorsze, konsumenci w Związku Radzieckim polubili zagraniczne produkty, takie jak wyprodukowane w USA dżinsy Levi, mimo że podobny strój wyprodukowany w Związku Radzieckim był dostępny po niższych cenach. Nie miało znaczenia, czy dżinsy były przemycane i sprzedawane po okropnych cenach. Radzieccy konsumenci mieli wystarczająco dużo kontaktu ze światem zewnętrznym, aby wiedzieć, co było dostępne i żądać towarów lepszej jakości, niż mógł im zapewnić radziecki system gospodarczy.
W całej swojej historii Związek Radziecki usiłował zaszczepić swoim obywatelom przesłanie, że konsumpcjonizm jest złem, które należy do dekadenckiego Zachodu. Konsumenci radzieccy uważali inaczej, dlatego z zadowoleniem przyjęli pierestrojkę i upadek ZSRR.