Niemiecki cud gospodarczy
RozwójNiemiec w kierunkuglobalnej potęgi gospodarczej – znanej jako „niemiecki cud gospodarczy” lub Wirtschaftswunder – ma swoje korzenie pod koniec II wojny światowej, kiedy znaczna część kraju była w ruinie. Siły alianckie zaatakowały lub zbombardowały duże części infrastruktury. Drezno zostało całkowicie zniszczone. Liczba ludności Kolonii spadła z 750 000 do 32 000.
Krótko mówiąc, Niemcy były zrujnowanym państwem stojącym przed niezwykle ponurą przyszłością. Ale do 1989 r., Kiedy upadł Mur Berliński i Niemcy ponownie się zjednoczyły, była to zazdrość większości świata. Niemcy miały trzecią co do wielkości gospodarkę na świecie, ustępując jedynie Japonii i Stanom Zjednoczonym pod względem produktu krajowego brutto (PKB).
Zrozumiałe jest, dlaczego wielu uznałoby odrodzenie Niemiec za cud gospodarczy. Ale jak Niemcy dokonały takiego wyczynu?
Kluczowe wnioski
- Niemiecki cud gospodarczy odnosi się do odrodzenia Niemiec jako światowej potęgi gospodarczej po zniszczeniach II wojny światowej.
- Niemieckiemu ekonomiście Walterowi Euckenowi przypisuje się rozwój „społecznej gospodarki rynkowej”, koncepcji, która promowała kapitalizm wolnorynkowy, jednocześnie pozwalając rządowi na udział w tworzeniu polityki społecznej.
- Federalny minister gospodarki Ludwig Erhard dał się poznać jako „ojciec niemieckiego cudu gospodarczego” po skutecznym promowaniu społecznej gospodarki rynkowej Niemiec.
Niemcy po wojnie
Liczby opowiadają historię narodu w nieładzie. Produkcja przemysłowa spadła o jedną trzecią. Zasoby mieszkaniowe w kraju zmniejszyły się o 20%. Produkcja żywności była o połowę niższa niż przed wojną. Wielu ludzi w tym kraju w wieku od 18 do 35 lat – ludzi w wieku od 18 do 35 lat, którzy byli w stanie dosłownie odbudować kraj – zostało zabitych lub okaleczonych.
Podczas wojny Hitler wprowadził racje żywnościowe, ograniczając liczbę ludności cywilnej do nie więcej niż 2000 kalorii dziennie. Po wojnie alianci kontynuowalipolitykę racjonowania żywnościi ograniczyli populację do od 1000 do 1500 kalorii dziennie.
Kontrola cen innych towarów i usług doprowadziła do niedoborów i masowego czarnego rynku. Niemiecka waluta, reichsmarka, stała się zupełnie bezwartościowa, co zmusiło jej mieszkańców do uciekania się do wymiany handlowej na towary i usługi.
Kraj był okupowany przez cztery narody i wkrótce miał zostać podzielony na połowy. Wschodnia połowa stała się państwem socjalistycznym, częścią żelaznej kurtyny, na którą silnie wpłynęła polityka radziecka. Zachodnia połowa stała się demokracją. A pośrodku znalazła się dawna stolica Berlina, która została podzielona na dwie części, ostatecznie oddzielona tym, co stało się znane jako Mur Berliński.
Walter Eucken
Być może najważniejszą osobą w oszałamiającym odrodzeniu Niemiec był Walter Eucken. Syn noblisty w dziedzinie literatury, Eucken studiował ekonomię na Uniwersytecie w Bonn. Po pobycie w I wojnie światowej Eucken zaczął uczyć na swojej macierzystej uczelni. W końcu przeniósł się na Uniwersytet we Fryburgu, który rozgłosił na całym świecie.
Wolny rynek społeczny
Eucken zyskał zwolenników w szkole, która stała się jednym z nielicznych miejsc w Niemczech, gdzie przeciwnicy Hitlera mogli wyrażać swoje poglądy. Ale, co ważniejsze, zaczął też rozwijać swoje teorie ekonomiczne, które stały się znane jako szkoła Fryburg, ordoliberalizm lub „społeczny wolny rynek”.8
Idee Euckena były mocno zakorzenione w obozie wolnorynkowego kapitalizmu, a jednocześnie dopuszczały rolę zaangażowania rządu w zapewnienie, że ten system zadziała dla jak największej liczby ludzi. Na przykład zostałyby wprowadzone surowe regulacje, aby zapobiec tworzeniu się karteli lub monopoli. Ponadto duży system opieki społecznej służyłby jako siatka bezpieczeństwa dla tych, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji.9
Poparł również posiadanie silnego banku centralnego niezależnego od rządu, który skupiał się na wykorzystaniu polityki pieniężnej do utrzymania stabilnych cen, pod wieloma względami odzwierciedlając te same myśli, które rozsławił Miltona Friedmana.10
Reakcja na Euckena
Typ systemu gospodarczego, który proponował Eucken, może dziś brzmieć zupełnie normalnie, ale wówczas był postrzegany jako dość radykalny. Trzeba wziąć pod uwagę filozofię Euckena w epoce, w której ją stworzył.
Wielka Depresja -co strawił cały glob-Hit Niemcy szczególnie trudne. Hiperinflacja zasadniczo zrujnowała gospodarkę i doprowadziła do awansu Hitlera. Wiele osób uważało, że socjalizm jest teorią ekonomiczną, która ogarnie świat. Wkrótce po wojnie zachodnia połowa Niemiec, obecnie kontrolowana przez siły amerykańskie i alianckie, będzie musiała podjąć decyzję, jaką drogą podążać ku dobrobytowi gospodarczemu.
Ojciec niemieckiego cudu gospodarczego
Ponieważ Niemcy Zachodnie były w powijakach, toczyła się ostra debata na temat kierunku polityki fiskalnej nowego państwa. Wielu, w tym przywódcy związkowi i członkowie Partii Socjaldemokratycznej, chciało mieć system, który nadal utrzymywałby kontrolę rządu. Ale protegowany Euckena, człowiek imieniem Ludwig Erhard (który stał się znany jako „ojciec niemieckiego cudu gospodarczego”) zaczął zyskiwać na znaczeniu wśród sił amerykańskich, które nadal de facto kontrolowały Niemcy.13
Początki Erharda
Erhard, weteran I wojny światowej, który uczęszczał do szkoły biznesu, był w dużej mierze postacią nieudolną, która pracowała jako badacz w organizacji zajmującej się ekonomiką branży restauracyjnej.14 Ale w 1944 r., Gdy partia nazistowska nadal ściśle kontrolowała Niemcy, Erhard śmiało napisał esej omawiający sytuację finansową Niemiec, który zakładał, że naziści przegrali wojnę.14
Jego praca w końcu dotarła do amerykańskich sił wywiadowczych, które wkrótce go odszukały. A gdy Niemcy się poddały, został mianowany ministrem finansów Bawarii, a następnie wspinał się po szczeblach kariery, by zostać dyrektorem rady gospodarczej nadal okupowanej zachodniej części Niemiec.
Nowa waluta niemiecka
Po uzyskaniu wpływów politycznych Erhard zaczął formułować wielotorowy wysiłek, aby przywrócić do życia gospodarkę Niemiec Zachodnich. Po pierwsze, odegrał dużą rolę w sformułowaniu nowej waluty wydawanej przez aliantów w celu zastąpienia bezwartościowej pozostałości przeszłości. Plan ten zmniejszyłby ilość waluty dostępnej dla społeczeństwa o oszałamiające 93%, decyzja, która zmniejszyłaby niewielki majątek, jaki posiadali niemieccy obywatele i firmy. Ponadto wprowadzono duże obniżki podatków, aby pobudzić wydatki i inwestycje.
Waluta miała zostać wprowadzona 21 czerwca 1948 r. W niezwykle kontrowersyjnym posunięciu Erhard również tego samego dnia zdecydował się znieść kontrolę cen. Erhard był prawie powszechnie krytykowany za swoją decyzję. Erhard został wprowadzony do gabinetu amerykańskiego generała Luciusa Claya, który był dowódcą nadzorującym okupowaną zachodnią połowę Niemiec. Clay powiedział Erhardowi, że jego doradcy poinformowali go, że nowa drastyczna polityka Niemiec byłaby strasznym błędem. Słynny Erhard odpowiedział: „Nie słuchaj ich, generale. Moi doradcy mówią mi to samo”.
Ale, co niezwykłe, Erhard udowodnił, że wszyscy się mylili.
Kwitnie cud gospodarczy
Niemal z dnia na dzień ożyły Niemcy Zachodnie. Sklepy natychmiast zostały zaopatrzone w towary, gdy ludzie zdali sobie sprawę, że nowa waluta ma wartość. Handel szybko ustał;skończył się czarny rynek. Wraz z opanowaniem rynku komercyjnego i ponowną motywacją ludzi do pracy, powróciło również słynne poczucie przedsiębiorczości w Niemczech Zachodnich.
W maju 1948 roku Niemcy opuścili około 9,5 godziny pracy tygodniowo, desperacko szukając pożywienia i innych potrzebnych rzeczy. Ale w październiku, zaledwie kilka tygodni po wprowadzeniu nowej waluty i zniesieniu kontroli cen, liczba ta spadła do 4,2 godziny tygodniowo. W czerwcu krajowa produkcja przemysłowa była o połowę niższa niż w 1936 r. Pod koniec roku zbliżała się do 80%.
Plan Marshalla
Do odrodzenia Niemiec przyczynił się również Europejski Program Odbudowy, lepiej znany jako Plan Marshalla. Ten akt, stworzony przez sekretarza stanu USA George’a Marshalla, spowodował, że Stany Zjednoczone przekazały ponad 15 miliardów dolarów (około 173 miliardów dolarów w cenach z 2020 roku) krajom europejskim dotkniętym II wojną światową, a duża część tych pieniędzy trafiła do Niemiec.
Jednak sukces Planu Marshalla był przedmiotem dyskusji historyków ekonomii. Niektórzy oszacowali, że pomoc z planu Marshalla stanowiła mniej niż 5% dochodu narodowego Niemiec w tym okresie.
Rozwój Niemiec Zachodnich trwał przez lata. W 1958 roku jego produkcja przemysłowa była czterokrotnie wyższa niż zaledwie dekadę wcześniej.
Podsumowanie
W tym czasie Niemcy znalazły się w środku zimnej wojny. Niemcy Zachodnie były silnym sojusznikiem Ameryki i były w dużej mierze kapitalistyczne, aczkolwiek odgrywają dużą rolę rządu w kontrolowaniu wolnego rynku. Niemcy Wschodnie były ściśle powiązane ze Związkiem Radzieckim i były komunistyczne. Te dwa narody obok siebie stanowiły doskonały sposób porównania dwóch głównych systemów ekonomicznych na świecie.
O dziwo, nie było zbyt wiele do porównania. Podczas gdy Niemcy Zachodnie kwitły, Niemcy Wschodnie pozostawały w tyle. Z powodu trudnej gospodarki i braku swobód politycznych mieszkańcy NRD szybko zaprotestowali i pomimo przepisów ograniczających podróżowanie, próbowali masowo opuszczać kraj.9 listopada 1989 r. Reżim wschodnioniemiecki po raz pierwszy od dziesięcioleci zezwolił członkom swojego kraju na bezpośrednie podróżowanie na zachód. Doprowadziło to do niemal natychmiastowego upadku NRD. Wkrótce oba narody ponownie połączą się.
Ale minie dużo czasu, zanim obie strony będą równe. Kiedy rozpoczęło się zjednoczenie, wschodnie części kraju miały tylko 30% produktu krajowego brutto na mieszkańca zachodniej połowy. Ponad 30 lat później Wschód wciąż ma tylko około 75% PKB swoich odpowiedników. Ale w 1948 roku nic z tego nie było nawet do pomyślenia. A gdyby nie Walter Eucken i Ludwig Erhard, niemiecki cud gospodarczy mógłby nigdy się nie wydarzyć.