Hiperinflacja
Co to jest hiperinflacja?
Hiperinflacja to termin opisujący szybki, nadmierny i wymykający się spod kontroli ogólny wzrost cen w gospodarce. Podczas gdy inflacja jest miarą tempa wzrostu cen towarów i usług, hiperinflacja to szybko rosnąca inflacja, zwykle przekraczająca 50% miesięcznie.
Chociaż hiperinflacja jest rzadkim wydarzeniem w gospodarkach rozwiniętych, występowała wielokrotnie w historii w takich krajach jak Chiny, Niemcy, Rosja, Węgry i Argentyna.
Kluczowe wnioski
- Hiperinflacja to termin opisujący szybki, nadmierny i wymykający się spod kontroli wzrost cen w gospodarce, zwykle przekraczający 50% każdego miesiąca w czasie.
- Hiperinflacja może wystąpić w czasach wojny i zawirowań gospodarczych w podstawowej gospodarce produkcyjnej, w połączeniu z drukowaniem przez bank centralny nadmiernej ilości pieniędzy.
- Hiperinflacja może spowodować gwałtowny wzrost cen podstawowych towarów, takich jak żywność i paliwo, gdy staną się one rzadkością.
- Podczas gdy hiperinflacje są zazwyczaj rzadkie, gdy już się zaczną, mogą wymknąć się spod kontroli.
Zrozumieć hiperinflację
Hiperinflacja ma miejsce, gdy ceny wzrosły o ponad 50% miesięcznie w pewnym okresie. Dla celów porównawczych stopa inflacji w USA mierzona wskaźnikiem cen konsumpcyjnych (CPI) wynosi zazwyczaj mniej niż 2% rocznie, zgodnie z danymi Biura Statystyki Pracy. CPI jest jedynie wskaźnikiem cen dla wybranego koszyka dóbr i usług. Hiperinflacja powoduje, że konsumenci i przedsiębiorstwa potrzebują więcej pieniędzy na zakup produktów z powodu wyższych cen.
Podczas gdy normalną inflację mierzy się jako miesięczne wzrosty cen, hiperinflację mierzy się jako wykładniczy dzienny wzrost, który może dochodzić do 5–10% dziennie. Hiperinflacja występuje, gdy stopa inflacji przekracza 50% przez okres miesiąca.
Wyobraź sobie, że koszt zakupów żywności zmienia się z 500 $ tygodniowo do 750 $ tygodniowo w następnym miesiącu, do 1125 $ tygodniowo w następnym miesiącu i tak dalej. Jeśli płace nie nadążają za inflacją w gospodarce, poziom życia ludzi spada, ponieważ nie stać ich na pokrycie podstawowych potrzeb i kosztów utrzymania.
Hiperinflacja może mieć szereg konsekwencji dla gospodarki. Ludzie mogą gromadzić towary, w tym towary łatwo psujące się, takie jak żywność, z powodu rosnących cen, co z kolei może powodować niedobory żywności. Kiedy ceny nadmiernie rosną, gotówka lub oszczędności zdeponowane w bankach tracą na wartości lub stają się bezwartościowe, ponieważ pieniądze mają znacznie mniejszą siłę nabywczą. Sytuacja finansowa konsumentów pogarsza się i może doprowadzić do bankructwa.
Ponadto ludzie mogą nie zdeponować swoich pieniędzy w instytucjach finansowych, co prowadzi do upadku banków i pożyczkodawców. Dochody z podatków mogą również spaść, jeśli konsumenci i przedsiębiorstwa nie będą w stanie zapłacić, co może spowodować, że rządy nie będą świadczyć podstawowych usług.
Dlaczego występuje hiperinflacja
Chociaż hiperinflacja może być wywołana z wielu powodów, poniżej znajduje się kilka z najczęstszych przyczyn hiperinflacji.
Nadmierna podaż pieniędzy
Hiperinflacja występowała w czasach poważnych zawirowań gospodarczych i depresji. Depresja to przedłużający się okres kurczącej się gospodarki, co oznacza, że stopa wzrostu jest ujemna. Recesja jest zwykle okres ujemnego wzrostu, który występuje w więcej niż dwóch kwartałach lub sześć miesięcy. Z drugiej strony, depresja może trwać latami, ale także objawia się niezwykle wysokim bezrobociem, bankructwami firm i osób fizycznych, niższą produkcją oraz mniejszą liczbą pożyczek lub dostępnego kredytu. Odpowiedzią na depresję jest zwykle wzrost podaży pieniądza przez bank centralny. Dodatkowe pieniądze mają zachęcić banki do udzielania pożyczek konsumentom i przedsiębiorstwom w celu generowania wydatków i inwestycji.
Jeśli jednak wzrost podaży pieniądza nie jest wspierany przez wzrost gospodarczy mierzony produktem krajowym brutto (PKB), może to prowadzić do hiperinflacji. Jeśli PKB, który jest miarą produkcji dóbr i usług w gospodarce, nie rośnie, firmy podnoszą ceny, aby zwiększyć zyski i utrzymać się na powierzchni. Ponieważ konsumenci mają więcej pieniędzy, płacą wyższe ceny, co prowadzi do inflacji. Gdy gospodarka dalej się pogarsza, firmy pobierają więcej opłat, konsumenci więcej, a bank centralny drukuje więcej pieniędzy – co prowadzi do błędnego koła hiperinflacji.
Utrata zaufania do gospodarki lub systemu monetarnego
W czasie wojny hiperinflacja często pojawia się, gdy następuje utrata zaufania do waluty danego kraju i zdolności banku centralnego do utrzymania wartości waluty w następstwie. Firmy sprzedające towary w kraju i poza nim żądają premii za ryzyko za akceptację swojej waluty poprzez podniesienie cen. Skutek może prowadzić do gwałtownych wzrostów cen lub hiperinflacji.
Jeśli rząd nie jest właściwie zarządzany, obywatele mogą również stracić zaufanie do wartości waluty swojego kraju. Kiedy postrzega się, że waluta ma niewielką lub żadną wartość, ludzie zaczynają gromadzić towary i towary, które mają wartość. W miarę jak ceny zaczynają rosnąć, podstawowe towary – takie jak żywność i paliwo – stają się rzadkością, powodując wzrost cen. W odpowiedzi rząd jest zmuszony wydrukować jeszcze więcej pieniędzy, aby spróbować ustabilizować ceny i zapewnić płynność, co tylko zaostrza problem.
Często brak zaufania przekłada się na odpływy inwestycyjne opuszczające kraj w czasach zawirowań gospodarczych i wojny. Kiedy dochodzi do tych odpływów, wartość waluty kraju spada, ponieważ inwestorzy sprzedają inwestycje swojego kraju w zamian za inwestycje innego kraju. Bank centralny często narzuca kontrolę kapitału, czyli zakazy wyprowadzania pieniędzy z kraju.
Przykład hiperinflacji
Jeden z bardziej niszczycielskich i przedłużających się epizodów hiperinflacji miał miejsce w byłej Jugosławii w latach 90. Kraj u progu rozpadu narodowego już wcześniej doświadczał inflacji przekraczającej 75% rocznie. Okazało się, że przywódca ówczesnej serbskiej prowincji, Slobodan Milosevic, splądrował skarb państwa, nakazując serbskiemu bankowi centralnemu udzielenie swoim kumplom pożyczki w wysokości 1,4 miliarda dolarów.
Kradzież zmusiła rządowy bank centralny do wydrukowania nadmiernych ilości pieniędzy, aby mógł zająć się swoimi zobowiązaniami finansowymi. Hiperinflacja szybko ogarnęła gospodarkę, wymazując resztki bogactwa kraju, zmuszając jego mieszkańców do handlu wymiennego na towary. Stopa inflacji prawie się podwajała każdego dnia, aż osiągnęła niezgłębiony poziom 300 milionów procent miesięcznie. Bank centralny został zmuszony do wydrukowania większej ilości pieniędzy tylko po to, aby rząd mógł działać, gdy gospodarka zaczęła spadać.
Rząd szybko przejął kontrolę nad produkcją i płacami, co doprowadziło do niedoborów żywności. Dochody spadły o ponad 50%, a produkcja zatrzymała się. Ostatecznie rząd wymienił walutę na markę niemiecką, co pomogło ustabilizować gospodarkę.