Rynek regulowany
Co to jest rynek regulowany?
Rynek regulowany to rynek, nad którym organy rządowe lub rzadziej branża lub grupy pracownicze sprawują pewien poziom nadzoru i kontroli. Regulacja rynku jest często kontrolowana przez rząd i polega na określeniu, kto może wejść na rynek i jakie ceny mogą pobierać. Podstawową funkcją organu rządowego w gospodarce rynkowej jest regulacja i monitorowanie systemu finansowego i gospodarczego.
Jak działa rynek regulowany
Regulacja ogranicza swobodę uczestników rynku lub przyznaje im specjalne przywileje. Przepisy obejmują zasady dotyczące sprzedaży towarów i usług; jakie prawa mają konsumenci do żądania zwrotu pieniędzy lub wymiany; normy bezpieczeństwa dotyczące produktów, miejsc pracy, żywności i leków; łagodzenie skutków środowiskowych i społecznych; poziom kontroli, jaką dany uczestnik może przejąć nad rynkiem.
FDA, SEC i EPA to przykłady organów regulacyjnych w USA.
Starożytne cywilizacje narzucały podstawowe regulacje na rynkach, standaryzując wagi i miary oraz wymierzając kary za kradzieże i oszustwa. Od tego czasu przepisy były w większości narzucane przez rządy, z wyjątkami: średniowieczne gildie były organami handlowymi, które ściśle kontrolowały dostęp do danych zawodów oraz określały wymagania i standardy wykonywania tych zawodów. Od początku XX wieku grupy pracownicze często odgrywały mniej lub bardziej oficjalną rolę w regulowaniu niektórych rynków.
Przykłady organów regulacyjnych w USA obejmują Food and Drug Administration, Securities and Exchange Commission oraz Environmental Protection Agency. Agencje te czerpią swój autorytet i podstawowe ramy regulacyjne z ustawodawstwa uchwalonego przez Kongres, ale są częścią władzy wykonawczej, a Biały Dom mianuje ich liderów. Często są odpowiedzialni za tworzenie zasad i przepisów, które egzekwują, w oparciu o pogląd, że Kongresowi brakuje czasu, zasobów lub wiedzy, aby napisać regulacje dla każdej agencji.
Argumenty za i przeciw rynkom regulowanym
Zwolennicy danej regulacji – lub ogólnie reżimów regulacyjnych – zwykle wymieniają korzyści dla szerszego społeczeństwa. Przykłady obejmują ograniczenie możliwości przedsiębiorstw górniczych w zakresie zanieczyszczania dróg wodnych, zakazanie właścicielom dyskryminacji ze względu na rasę lub religię oraz przyznanie użytkownikom kart kredytowych prawa do kwestionowania opłat.
Przepisy nie zawsze są jednak czysto korzystne, ani też ich uzasadnienie nie zawsze jest czysto altruistyczne. Związki zawodowe czasami skutecznie lobbowały na rzecz przepisów zapewniających ich członkom wyłączny dostęp na przykład do niektórych zawodów. Nawet regulacje oparte na dobrych intencjach mogą mieć niezamierzone konsekwencje. Wymogi dotyczące zawartości lokalnej są często nakładane na korzyść przemysłu krajowego. Rząd może na przykład wymagać, aby samochody lub elektronika sprzedawane w kraju zawierały pewną część komponentów wytwarzanych lokalnie. Zasady te niekoniecznie są skuteczne w pielęgnowaniu lokalnej produkcji, ale często prowadzą do obejść zgodnie z literą prawa (komponenty produkowane w innych fabrykach z pełnym personelem i montowane przez garstkę pracowników w kraju) lub czarnych rynków.
Niektórzy zwolennicy wolnego rynku argumentują, że wszystko, co wykracza poza najbardziej podstawowe regulacje, jest nieefektywne, kosztowne i być może niesprawiedliwe. Niektórzy twierdzą, że nawet skromne płace minimalne zwiększają bezrobocie, tworząc na przykład barierę wejścia dla pracowników o niskich kwalifikacjach i młodych pracowników. Zwolennicy płacy minimalnej przytaczają historyczne przykłady, w których wysoce dochodowe firmy wypłacały pensje, które nie zapewniały pracownikom nawet podstawowego poziomu życia, argumentując, że regulowanie płac ogranicza wyzysk słabszych pracowników.