Zarządzaj gospodarką

Co to jest ekonomia rozkazów?

Gospodarka nakazowa to system, w którym to rząd, a nie wolny rynek, określa, jakie dobra powinny być produkowane, ile należy produkować i jakie ceny są oferowane na sprzedaż. Określa również inwestycje i dochody.

Zrozumieć ekonomię poleceń

Gospodarka nakazowa jest kluczową cechą każdego społeczeństwa komunistycznego. Kuba, Korea Północna i były Związek Radziecki to przykłady krajów, które mają gospodarki nakazowe, podczas gdy Chiny utrzymywały gospodarkę nakazową przez dziesięciolecia, zanim przeszły na gospodarkę mieszaną, która zawiera zarówno elementy komunistyczne, jak i kapitalistyczne.

Znane również jako gospodarka planowa, gospodarki nakazowe mają za podstawę zasadę, że centralni planiści rządowi posiadają lub kontrolują środki produkcji w społeczeństwie. Własność prywatna lub ziemia, praca i kapitał albo nie istnieją, albo są ostro ograniczone do wykorzystania w celu wsparcia centralnego planu gospodarczego. sektorze prywatnym. W gospodarce opartej wyłącznie na nakazie nie ma konkurencji, ponieważ rząd centralny jest właścicielem lub kontroluje cały biznes.

W gospodarce nakazowej urzędnicy rządowi ustalają krajowe priorytety gospodarcze, w tym jak i kiedy generować wzrost gospodarczy, jak przydzielać zasoby do produkcji i jak rozdzielać wynikającą z niej produkcję. Często ma to postać planów wieloletnich obejmujących całą gospodarkę.

Rząd prowadzący gospodarkę nakazową prowadzi działalność monopolistyczną, czyli podmioty uważane za niezbędne do realizacji celów gospodarki narodowej. W takich przypadkach nie ma konkurencji krajowej w tych branżach. Przykłady obejmują instytucje finansowe, przedsiębiorstwa użyteczności publicznej i sektor produkcyjny.

Wreszcie, wszystkie ustawy, rozporządzenia i inne dyrektywy są ustanawiane przez rząd zgodnie z planem centralnym. Wszystkie firmy postępują zgodnie z tym planem i jego celami i nie mogą reagować na żadne siły ani wpływy wolnego rynku.

Wady ekonomii dowodzenia

Przy ugruntowanej sile ekonomicznej w rękach rządowych planistów i przy bliskim lub całkowitym braku rynków do komunikowania cen i koordynowania działalności gospodarczej, gospodarki nakazowe borykają się z dwoma głównymi problemami w efektywnym planowaniu gospodarki. Pierwszy to problem motywacyjny, a drugi to rachunek ekonomiczny lub problem wiedzy.

Problem motywacyjny działa na kilka sposobów. Po pierwsze, centralni planiści i inni decydenci w gospodarce nakazowej są zbyt ludzcy. Ekonomiści z wyboru publicznego, zaczynając od Jamesa Buchanana, opisali wiele sposobów, w jakie urzędnicy państwowi podejmujący decyzje we własnym interesie mogą narzucić koszty społeczne i straty deadweight, które są wyraźnie szkodliwe dla interesu narodowego. Polityczne grupy interesów i walka o władzę między nimi o zasoby będą miały tendencję do dominowania polityki w gospodarce nakazowej nawet bardziej niż w gospodarkach mieszanych lub w większości kapitalistycznych, ponieważ nie są ograniczane przez rynkowe formy dyscypliny, takie jak suwerenne ratingi kredytowe lub kapitał lotu, więc te szkodliwe skutki mogą być znacznie zwiększone.

Problemy z zachętami w gospodarce nakazowej również wykraczają daleko poza samych centralnych planistów. Ponieważ płace i płace są również centralnie planowane, a zyski są osłabiane lub całkowicie eliminowane z jakiejkolwiek roli w podejmowaniu decyzji gospodarczych, menedżerowie i pracownicy przedsiębiorstw państwowych mają niewielką lub żadną motywację do zwiększania wydajności, kontrolowania kosztów lub wnoszenia wysiłku poza ramy minimum wymagane, aby uniknąć oficjalnych sankcji i zapewnić sobie miejsce w centralnie planowanej hierarchii. Zasadniczo gospodarka nakazowa może radykalnie rozszerzyć problemy związane z zasadą-agentem wśród pracowników, menedżerów, producentów i konsumentów. W rezultacie osiągnięcie przewagi w gospodarce nakazowej oznacza zadowolenie szefów partii i właściwe powiązania, a nie maksymalizację wartości dla akcjonariuszy lub spełnianie wymagań konsumentów, więc korupcja jest wszechobecna.

Problemy motywacyjne, przed którymi stoi gospodarka nakazowa, obejmują również dobrze znany problem tragedii wspólnego pastwiska, ale na większą skalę niż w społeczeństwach kapitalistycznych. Ponieważ cały lub najbardziej produktywny kapitał i infrastruktura są powszechnie własnością państwa lub są własnością państwa w gospodarce nakazowej, a nie są własnością określonych osób, z punktu widzenia użytkowników są one w istocie zasobami nieposiadanymi. Dlatego wszyscy użytkownicy mają motywację do jak najszybszego wydobywania jak największej wartości użytkowej z narzędzi, fizycznych zakładów i infrastruktury, z których korzystają, oraz niewielką lub żadną motywację do inwestowania w ich ochronę. Rzeczy takie jak osiedla mieszkaniowe, fabryki i maszyny oraz sprzęt transportowy będą miały tendencję do zużywania się, niszczenia i rozpadania się szybko w gospodarce nakazowej i nie będą wymagały konserwacji i reinwestycji, jakiej wymagają, aby pozostać użytecznym.

Problem kalkulacji ekonomicznej w gospodarce nakazowej został po raz pierwszy opisany przez podaży i popytu w oparciu o preferencje konsumentów oraz względny niedobór różnych towarów i czynników produkcyjnych.

W gospodarce nakazowej, bez zabezpieczenia praw własności lub swobodnej wymiany dóbr ekonomicznych i czynników wytwórczych, podaż i popyt nie mogą funkcjonować. Centralni planiści nie mają racjonalnej metody dostosowania produkcji i dystrybucji dóbr oraz czynników produkcyjnych do preferencji konsumentów i rzeczywistego niedoboru zasobów. Niedobory i nadwyżki dóbr konsumpcyjnych, a także zasoby produkcyjne w całym łańcuchu dostaw są wspólną cechą charakterystyczną tego problemu. Tragiczne i paradoksalne sytuacje mają tendencję do pojawiania się, takich jak puste półki piekarni i ludzie głodujący, podczas gdy ziarno psuje się w magazynach z powodu określonych przez plan regionalnych limitów magazynowania lub ogromnej liczby ciężarówek budowanych, a następnie stojących bezczynnie i rdzewiejących z powodu niewystarczającej liczby przyczep są dostępne w tym czasie.

Z biegiem czasu problemy motywacyjne i ekonomiczne gospodarki nakazowej powodują marnotrawstwo ogromnych ilości zasobów i dóbr kapitałowych, zubażając społeczeństwo.

Argumenty na korzyść ekonomii dowodzenia

Gospodarki zarządzające zachowują swoich zwolenników. Zwolennicy tego systemu argumentują, że gospodarki nakazowe alokują zasoby w celu maksymalizacji dobrobytu społecznego, podczas gdy w gospodarkach wolnorynkowych cel ten jest drugorzędny w stosunku do maksymalizacji zysku prywatnego. Ponadto zwolennicy twierdzą, że gospodarki nakazowe mają lepszą kontrolę nad poziomem zatrudnienia niż gospodarki wolnorynkowe, ponieważ mogą tworzyć miejsca pracy, aby umożliwić ludziom pracę, gdy jest to konieczne, nawet w przypadku braku uzasadnionej potrzeby takiej pracy. Wreszcie, powszechnie uważa się, że gospodarki nakazowe są lepsze w podejmowaniu zdecydowanych, skoordynowanych działań w obliczu krajowych sytuacji nadzwyczajnych i kryzysów, takich jak wojny i klęski żywiołowe. Nawet społeczeństwa oparte na zasadach rynkowych często ograniczają prawa własności i znacznie rozszerzają awaryjne uprawnienia swoich rządów centralnych, przynajmniej tymczasowo, podczas takich wydarzeń.

Często Zadawane Pytania